29 Mar 2024

Biodiversiteit besturingsmodel

In opdracht van Alliander hebben Impact Institute en Naturalis Biodiversity Center dit ‘biodiversiteit besturingsmodel’ ontwikkeld. Het is ingevuld voor een netwerkbedrijf zoals Alliander en met wat aanpassingen is het toepasbaar voor elke organisatie. 

Hoe werkt het? Bovenaan staan staat wat biodiversiteit nodig heeft. Onderaan staat welke redenen een organisatie zou kunnen hebben om aan biodiversiteit bij te dragen. En daartussen de onderdelen waar de organisatie aan kan werken, hoe ze daarmee impact kunnen maken op biodiversiteit en wat logisch is om te meten en monitoren. Duurzaamheid managers en teams kunnen ermee aan de slag. 

Het volledige rapport met het model in hoge resolutie is hier te vinden. En in dit artikel op NatureToday.com is te lezen wat de achtergrond van het model is.  


Wat is een Theory of Change?

Wat is een Theory of Change?

Een TOC (ook: veranderingstheorie of impactverhaal) is een methodiek die leidt tot inzicht en overzicht hoe een grote verandering plaats kan vinden. Het is een manier om in kaart te brengen hoe activiteiten leiden tot verwachte resultaten (wat betrokken partijen anders doen), en hoe die dan bijdragen aan de gedeelde, grote ambitie. 

Samen bepalen hoe impact bereikt kan worden

Een analyse van betrokken actoren en belangrijke factoren die een rol spelen bij het onderwerp biedt een basis voor het opstellen van de TOC. Het wordt participatief ontwikkeld (maximaal 20 deelnemers) om zo de kennis en ideeën van betrokken partijen te bundelen en tot een gezamenlijk gedragen begrip te komen over wat we willen bereiken. Het uiteindelijke doel, de impact statement, wordt gezamenlijk geformuleerd en bepaalt de koers. Deze aanpak draagt bij aan kennisuitwisseling, nieuwe inzichten en draagvlak om deze te benutten. 

Systeemdenken om tot structurele oplossingen te komen

Zowel de factor analyse (problemen en oplossingen) als de TOC diagram zelf zijn een logische structuur van oorzaak en gevolg zoals de groep dat ziet. Dit is ingedeeld in impact paden. Omdat niet alle oorzaak en gevolg relaties zeker zijn, worden 'causale aannames' expliciet gemaakt en kunnen op een actielijst gezet worden, bijvoorbeeld een kennisagenda. 

Acties en monitoring van resultaten 

De TOC is geen actieplan maar biedt daar wel de inzichten voor. Een eerste stap daartoe zijn de activiteiten links het schema. Om te weten of resultaten behaald worden, kan er op geselecteerde acties maar met name op resultaten (want: dichter bij de uiteindelijke impact) indicatoren gezet worden om te monitoren. Zo kan tijdens de workshop een basis gelegd worden voor een monitoring plan (of de verfijning van een bestaand plan). 

Bijsturen voor impact

Monitoring op resultaten biedt een basis voor bijsturing gericht op het maken van impact: welke acties zijn additioneel nodig als resultaten achterblijven? Of is het effectiever / realistischer om meer aandacht te besteden aan een ander pad? En is de context veranderd en klopt de TOC zelf nog of is er een update nodig? Samengevat helpt de TOC de vraag te beantwoorden: zijn we met de juiste dingen bezig om de beoogde impact te maken?

Samengevat in een illustratie:


Voorbeelden


1) Nationale bestuivers strategieën 


De Theory of Change van de de Nationale Bijenstrategie is uitgewerkt op deze webpagina. Deze zijn gebaseerd op de diagrammen hierboven: links een samenvattende illustratie en rechts de complete diagram. Daarin zijn in cirkels de hoofdthema's weergegeven. In het Theory of Change rapport zijn de diagrammen voorzien van toelichting, bijvoorbeeld hoe de logica in elkaar zit en welke aannames er gedaan zijn. De facilitatie van de workshops is verzorgd door Naturalis en Akvo. 

Samen met Promote Pollinators heb ik met collega's van Naturalis in een aantal landen naar voorbeeld van bovenstaand voorbeeld de ontwikkeling van TOC's gefaciliteerd: In Portugal en Nigeria en meer recent in Trinidad en Tobago

De nationale bestuivers strategie van Portugal is uitgewerkt de Pollinet.pt website .

2) Impact door wetenschap



De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) financiert onderzoeken. Ze heeft de Theory of Change geïntegreerd in een sinds 2019 geimplementeerde impact planning aanpak voor onderzoeken. Het helpt aanvragers om op een rijtje te zetten welke (maatschappelijke) impact hun plan en aanvraag gaat opleveren en waarom dat logisch, realistisch en haalbaar is. Het bovenstaande schema is bedoeld om het opstellen van het impact plan via de probleemstelling en analyse van kennishiaten te helpen opstellen. Een voorbeeld van een programma impact plan volgens de bovenstaande methode vind je hieronder:



3) Kennis- en innovatie

In de Nederlandse kennis- en innovatie-agenda heeft natuur sinds 2024 een eigen plek gekregen: zie Missie Natuur door het Ministerie van LNV. Meedere TOC's verhelderen de vijf innovatieprogramma's waarvan de transitie naar een natuurinclusieve samenleving hieronder is weergegeven. Zie ook de uitleg 'Impact plan benadering'. Alle TOC schema's zijn hier beschikbaar (zie vanaf bladzijde 120). 


4) Organisatie




Bovengenoemde blog op Akvo.org licht de methodiek toe. De blog "Creating Akvo’s Theory of Change" door Anita van der Laan laat een voorbeeld zien van een organisatorische TOC. Toevoeging Mei'22: Blog post 'What we've learned from six years facilitating impact strategies'. 

5) Beleid

Per thema's zijn TOC's opgesteld om richting te bepalen. "De Theories of Change worden gebruikt om het beleid te toetsen en dienen, samen met scores op indicatoren, voor het bijsturen van interventies. Hierdoor wordt de uitvoering van het beleid zo effectief mogelijk." Zie verder Theory of Change Ontwikkelingssamenwerking. Voor bijvoorbeeld 'Strategic partnerships' wordt bij aanvragen voor subsidie een TOC gevraagd.

Meer informatie

24 Sept 2023

Hummingbirds and leadership

Dr. Theo (Theodore) Ferguson is an agricultural scientist by training, leadership development author and educator, photographer and naturalist.

Theo is a passionate ambassador for hummingbirds. Worldwide 360 species exist. Together with his wife, Gloria, he owns and operates Trinidad and Tobago’s popular visitor attraction, Yerettê - Home of the hummingbird, where 15 out of the 19 hummingbird species can be observed and experienced. And Theo is an avid bird photographer.


On the role of nature in leadership development

His message recognizes the development potential and creativity of human beings, and the capacity to realise that potential through the harnessing of the five themes: principle consciousness, awareness of purpose, emotional mastery, understanding change, and knowledge empowerment. His leadership development programme is called 'Leading from above the line' and his book recommendation is "Thinking aloud: thoughts on leadership and human development".



12 Sept 2023

BEEP digital honeybee health platform

A poster with an overview of the opportunities to use the BEEP platform. Also available as full-resolution pdf
For more information, see this BEEP for research page, or the BEEP app (making use of standadised data categories developed by BEEP) or BEEP base pages.

11 Jun 2023

Biodiversiteit: Wat kun je doen?

Een overzicht van de mogelijkheden om biodiversiteit te helpen verbeteren (lees: minder snel te laten verslechteren). Het beeld hieronder is interactief: je kunt het beeld vergroten en de links zijn klikbaar. Als vergroten en verkleinen niet lukt, kun je de infographic via deze link openen. Klik op 'enter as a visitor' om deze zonder account te bekijken. 

4 Feb 2023

Presentatie: Voedsel voor bestuivende insecten

De links in de presentatie op een rijtje:



Toolbox Kennisnetwerk Bijen:
http://www.kennisnetwerkbijen.nl/toolbox/

B-GOOD honingbijen onderzoek incl. voedselaanbod: 
https://b-good-project.eu/

Honingbij als postergirl van natuurbehoud: 
https://twitter.com/BGOOD_H2020/status/1587017510813040643



Inheemse wilde zaden:

Bijenburcht aanleggen:

Drachtplanten voor honingbijen:

Adviestools voor planten, aanleg en beheer per locatie (bloeibogen.nl en terrein-gericht advies):

Routekaart bijenlandschap / Hulp voor bestuivers:

Bijenlandschap Groene Cirkels, Zuid-Holland:

Contact bijenlandschappen:

Alle tools op een rijtje en makkelijk vindbaar via een aantal vragen: Wegwijzer Bestuivers:

19 Nov 2022

Een interview met Biodiversiteit

Dit vind ik heel gaaf. Zullen we beginnen?

Shoot


Waar moet ik beginnen? Biodiversiteit, ik ben zo’n fan van je! Ok. Ik weet het. Heb je veel fans? 

Nou, dat kun je wel zeggen. Ik kan niet meer over straat zonder ergens mijn naam te horen. Ik verbaas me er wel eens over. Laatst stond ik zelfs op een pak melk en ook op de reclame van de bank wordt ik genoemd.


En wat voel je daar dan bij?

Steeds voel ik me vereerd dat ik erop sta. En niet mijn broer Natuurbescherming. Dat laatste hoeft trouwens niet gepubliceerd. Ik hou van m’n broer en ook hij heeft veel fans, hoor. Maar als ik dan weer zie hoe mijn naam gebruikt wordt, dan voel ik me ook verwarring.


Wat bedoel je?

Nou, er wordt mij een heleboel eer toebedeeld en vaak moet ik gered worden. Ik wordt op een voetstuk gezet. Een beetje van links naar rechts gesleurd, net hoe het het beste uitkomt. Ik heb er in ieder geval geen stem in.

Daarom zitten wij hier! Wat wil je de mensen meegeven?

Dat ik geen ding ben wat je op kan pakken en naar believen ergens neer kan zetten.

Hoezo? Als ik in mijn tuin besluit al het groen eruit te werken en door tegels te vervangen dan heb ik jou toch de tuin uitgewerkt?

Daar zit de verwarring. Wij zitten nu te praten maar ik ben veel veelomvattender. Ik ben al een tijdje aan het nadenken wat ik nu precies ben. Een collega vatte het mooi samen: “alles wat leeft”.

Uhm. Hoe moet ik dat precies zien?

Biodiversiteit is mijn roepnaam. Het is een samenvoeging van mijn twee voornamen: Biologische Diversiteit. Namen hebben betekenissen. In mijn geval is Biologie de levende dingen en Diversiteit de variatie.


Levende Variatie. Dat had dus ook je naam kunnen zijn. Dan had ik je ‘Lev’ genoemd. Welke naam zou jij graag gehad hebben?

Nou, Lev of Leven had ik wel stoer gevonden. Want dat ben ik eigenlijk ook.

Ik snap er steeds minder van eigenlijk. Kun je dat uitleggen?

Jazeker. Als Biodiversiteit alle levende vormen vertegenwoordigt, dan is het hetzelfde als leven. Dat komt omdat soorten afhankelijk zijn van elkaar. Ze vormen samen allerlei gemeenschappen. Een soort sportverenigingen zou je kunnen zeggen. Er zijn sporters en teams die samenwerken en er zijn ook sporters en teams die competitiewedstrijden spelen. Als je samenwerkt ben je afhankelijk van elkaar maar als je competitiewedstrijd heb ook. Als een tennisser de bal over het net slaat en er is geen tegenstander, dan komt de bal niet terug en is er geen wedstrijd. 

Dat is interessant! Dankjewel voor deze uitleg. Ik was even bang dat het te complex ging worden.

Oh complex ben ik sowieso dus daarom vind ik het belangrijk om ook af en toe supersimpel te zijn. Om te helpen de verwarring over wat ik ben te verhelpen.


Nou, ik sta er open voor, hoor. Geef me nu maar wat complexiteit. Ik ben er wel klaar voor geloof ik.

Ok. Jij bent de interviewer. Ik besta uit alle soorten, ecosyst…


Wacht! Ecos-wat? Nu ga je ineens moeilijke woorden gebruiken! Waarom moet het nou meteen met moeilijke woorden als het interessanter wordt?

Hmm. Daar heb je een punt. Ik weet eigenlijk niet een ander woord voor eco.. Daar komt ‘ie: ecosysteem. Ok, wat denk jij dat het betekent?

Eco en systeem. Eco, is dat niet van ecologisch? Dat zie ik soms op afbreekbare verpakkingen staan. Dat is toch dat het uit de natuur en breek dan weer af in de natuur of zo? 

[Biodiversiteit knikt]

En systeem. Mijn oom is systeembeheerder. Dat is iets met een computernetwerk. Uhm. Of een systeemplafond. Met van die plafonddelen die in een rooster passen. Ik denk dat ik het weet. Systeem is iets wat uit allerlei onderdelen bestaat die in elkaar passen en zo een werkende computer of mooi plafond vormen. 

Heel goed! Zonder moeilijke woorden heb je bedacht wat eco en systeem is. En samen?

Ecosysteem. Dat is dan hoe alle onderdelen in de natuur samenwerken of een wedstrijd hebben en eigenlijk samen leven.

Precies!


Wacht! Alle onderdelen? Is dat dan echt ALLE onderdelen? Want een steen is niet levend. Die ademt niet en krijgt geen kindjes.

Ja, inderdaad alle onderdelen. Als je denkt aan bijvoorbeeld een stukje mos en die specifieke soort mos kan heel goed overleven op steen. Dan heeft het levende onderdeel, de mos, het niet levende onderdeel nodig, de steen. Niet-levende dingen zijn dus ook onderdeel van een ecosysteem. Zonder gebouw geen systeemplafond moet je maar denken.

Helder! Ecodinges hebben we opgelost. Wat nu?

Ja, ik was inderdaad bezig met een uitleg over wat Biologische Diversiteit is. Wel belangrijk. Het wordt vaak opgeschreven maar het snappen is nog wat anders. Dus daar gaan we: Ik besta uit alle soorten..


Wacht! Sorry, hoor. Soorten. Je bedoelt duiven, muizen en vlooien en zo? 

Geeft niet. Dit woord noemde ik niet voor niets als eerste. Er zijn drie woorden: soorten, ecosystemen en nog een. Dan weet je dat alvast. Ok. Ja inderdaad. Duiven, muizen en vlooien horen bij de soorten. We hebben het dus over levende wezens. Die ademen en zich voortplanten.

Inclusief mensen? 

Zeker! Mensen zijn toch ook levende wezens die gebruik maken van stenen om huizen te bouwen, water drinken en dergelijke? En wat veel mensen zich niet realiseren is dat er ecosystemen in en op hun lichaam leven.

Nu wordt het me wat veel! 

Ja, dat snap ik. Wat het zijn er ook heel veel. Of je wilt of niet, ik ga nu ook nog getallen noemen.


Nou vooruit dan maar. Wacht. Ik pak pen en papier. Ik ga het opschrijven. Feitjes vind ik leuk!

Goed. Ik kom voor op en in mensen. Hoe zwaar ben jij?

Laatst werd ik gewogen bij de huisarts. Ik ben 46 kilo.

Dan ben jij 45 kilo en draagt je 1 kilo aan niet-jou met je mee. *

WAT? Dat is niet grappig. Je bedoelt zeker m’n puistjes? 

Ja, die tellen ook mee. Daar zitten ook mini levende beestjes in. Die noemen we micro-organismen in. Snap je die term? Wel handig dat streepje, dan zie je uit welke twee woorden het bestaat.

Ja, tuurlijk. Micro van microscoop. Klein! En organismen.. mmm. Nou, die vind ik nog wel lastig.  

Je kent het woord orgaan wel. Je longen bijvoorbeeld. Nou, dat is een onderdeel van je lichaam en zonder longen kan je niet leven. Organisme is een levend onderdeel van dat systeem waar we het eerder over hadden.

Ok. Dat snap ik. 

Goed. Micro-organismen dus. Je kan ze zien door een MICROScoop. En het zijn er bij elkaar opgeteld heel veel. En nu even goed opletten. Want heel veel daar heb je er twee van. Heel veel soorten en heel veel individuele micro-organismen. Vergelijk het maar met het aantal teams op de sportvereniging - zeg dat dat er 12 zijn - en het aantal sporters bij elkaar opgeteld - zeg dat dat er 250 zijn. De meesten actief maar ook wel sporters die lid zijn en een blessure hebben. Maar goed. 12 teams en 250 sporters.

Dat heb ik niet opgeschreven. Hoeveel zijn het er dan bij mensen?

Nou, laten we bij de mond beginnen. Er zijn 700 teams, soorten dus. En 10 miljard organismen. Dat is 10.000 miljoen, een 10 met daarachter 9 nullen. Veel, hè? **

Ja, daag. Daar klopt echt niks van, joh. Ik geloof dat niet. Eén, nul, nul, nul… en zo voort dingen in mijn mond, mijn tong niet meegeteld?

Yep. Zo is het precies. Waarom kan dat? Omdat ze heel klein zijn. Micro-organismen. En in je hele lichaam zitten zo’n 100 duizend miljard micro-organismen. ** Dat is 100 met 12 nullen daarachter. En wegen samen die ene kilo. 


Ik krijg jeuk! Kan ik niet van die dingen af? 

Nope. Je hebt ze echt nodig. Ze helpen je om eten te verteren en te beschermen tegen ziektes. Net als een sportwedstrijd gaan ze regelmatig de strijd aan met andere teams en omdat ze met meerdere teams zijn en met veel teamleden winnen ze meestal.

Nice. Misschien ben ik toch wel fan van ze dan.

Je zei dat je fan bent na mij, toch? Dan ben je automatisch ook fan van al die micro-organismen.

Hmm, ja. Ok. Man, ik vind dit wel een beetje vermoeiend. Kunnen we even een pauze doen? 

Doen we.


* https://www.micropia.nl/nl/ontdek/onzichtbare-wereld/in-en-op-jezelf/#

** https://www.micropia.nl/dossiercontent/on-and-in-you/nl/3/